Ropomacicze u psa i kota

Ropomacicze, czyli ropne zapalenie macicy, jest najczęściej stwierdzaną chorobą układu rozrodczego suk. Występuje w starszym wieku u około 25% niekastrowanych suk, notuje się ją również u niekastrowanych kotek . Owariohisterektomia, czyli zabieg usunięcia macicy wraz z jajnikami, całkowicie eliminuje ryzyko rozwinięcia się tej choroby u zwierzęcia. Dotyczy to również nowotworów macicy oraz jajników, choć te ostatnie są stosunkowo rzadko spotykane u suk i kotek. Badania na dużej grupie zwierząt wykazały, że wcześnie przeprowadzona owariohisterektomia drastycznie zmniejsza ryzyko nowotworów gruczołu sutkowego u suk. W zależności od tego, czy zabieg był przeprowadzony przed pierwszą, po pierwszej czy po drugiej cieczce, ryzyko ich wystąpienia wynosi odpowiednio 0,5%, 8% lub 26%. Świadczy to o silnym wpływie hormonów płciowych na rozwój tej choroby. Szacuje się, że około 50% tych guzów u suk jest złośliwych, u kotek zaś aż 90%.

Objawy kliniczne

Związane z ropomaciczem z reguły pojawiają się po jednym do trzech miesięcy po zakończeniu rui. Większość objawów klinicznych nie jest swoista dla ropomacicza. Są to ospałość, osowiałość, gorączka, brak apetytu, wymioty, biegunka, wzmożone pragnienie i wielomocz. Przy otwartej szyjce macicy (ropomacicze otwarte) można zauważyć surowiczo-krwisty lub śluzowo-ropny wypływ ze sromu. Wypływ z dróg rodnych może niekiedy stanowić jedyny objaw choroby.

W zależności od stanu szyjki macicznej wyróżniany dwie postaci ropomacicza:

otwarte – szyjka macicy jest otwarta, dzięki czemu wydzielina z macicy wypływa na zewnątrz. Wypływ z dróg rodnych ma charakter śluzowo-krwisty/ brunatny lub ropny, o intensywnym zapachu.

zamknięte – szyjka macicy jest zamknięta, wydzielina gromadzi się wewnątrz macicy i nie ma drogi ujścia. Ta postać jest groźniejsza dla zdrowia i przebiega ze zwiększonym nasileniem objawów klinicznych, częściej występują powikłania.

Oprócz charakterystycznego dla postaci otwartej wypływu z dróg rodnych, pozostałe objawy nie są specyficzne.

W wyniku długotrwałego, nieleczonego ropomacicza mogą rozwinąć się poważne powikłania: sepsa, endotoksemia (zatrucie toksynami bakteryjnymi) oraz zapalenie otrzewnej (w wyniku napięcia ściany napęczniałej macicy i wylania się ropnej zawartości do jamy brzusznej).

Rozpoznanie/ badania

USG – przy podejrzeniu ropomacicza badanie USG jest metodą z wyboru. Pozwala ocenić wielkość i zawartość macicy.

RTG – powiększona macica będzie widoczna jedynie przy jej znacznym powiększeniu. Jeśli macica nie będzie szersza od otaczających ją pętli jelit, na zdjęciu RTG nie stwierdzimy jej powiększenia.

Badania laboratoryjne:

morfologia: w początkowym okresie choroby dochodzi do wzrostu poziomu neutrofilii. Przy długo trwającym procesie zapalnym poziom neutrofilii ulega obniżeniu. Ropomaciczu może towarzyszyć niedokrwistość.

biochemia: obserwuje się zwiększenie parametrów ALP, ALT (związane z endotoksemią), mocznika i kreatyniny (związane z odwodnieniem i odkładaniem się kompleksów immunologicznych w nerkach), niekiedy zwiększa się również poziom białka całkowitego.

Metody leczenia ropomacicza

1. Leczenie chirurgiczne ropomacicza – polega na usunięciu jajników i macicy wraz z jej zawartością. Jest to metoda leczenia z wyboru, niezależnie od tego czy szyjka macicy jest drożna czy nie. Przewagą leczenia chirurgicznego nad metodą farmakologiczna jest fakt, iż jest ono jednocześnie sposobem na uniknięcie nawrotów choroby w kolejnych cyklach.Oczywiście decydując o zabiegu, należy wziąć pod uwagę ryzyko narkozy. Dotyczy to szczególnie suk bardzo osłabionych chorobą, odwodnionych, z zaburzeniami funkcjonowania innych narządów. W takich przypadkach należy ustabilizować pacjenta poprzez intensywną płynoterapię (kroplówki), wspomaganie funkcji wątroby/nerek, podanie leków przeciwgorączkowych.

2. Farmakologiczne – ta metoda wybierana jest u suk w relatywnie dobrym stanie, odpowiednim wieku reprodukcyjnym, najczęściej u suk hodowlanych, u których nie doszło do podwyższenia parametrów nerkowych oraz u których szyjka macicy jest otwarta. Zastosowanie tej metody przy zamkniętej szyjce macicznej może okazać się skuteczne, ale wiąże się z dużym ryzykiem pęknięcia macicy i wydostania się ropy do jamy brzusznej. Należy też dodać, iż suka po leczeniu farmakologicznym powinna być w kolejnym cyklu pokryta, w celu zajścia w ciążę. Niestety leczenie farmakologiczne nie daje gwarancji braku nawrotów choroby w kolejnych cyklach.Przy obu wariantach leczenia należy stosować terapię wspomagającą w postaci: antybiotykoterapii, płynoterapii oraz zwalczania powikłań.

Ropomacicze to poważna choroba zagrażająca życiu psa. Dlatego jeśli nie chcemy rozmnażać naszej suki najlepiej profilaktycznie poddać ją zabiegowi sterylizacji, aby uniknąć rozwoju ropomacicza w późniejszym wieku.

Należy mieć świadomość, że kiedy ropomacicze się już rozwinie, zabieg musi być wykonywany niezwłocznie i obarczony jest dużo większym ryzykiem (niż kiedy wykonywany jest profilaktycznie u psa zdrowego.)

Warto też wiedzieć, że stosowanie antykoncepcji hormonalnej predysponuje do rozwoju ropomacicza.