Zacznijmy od początku – co to jest dogoterapia?

Dogoterapia to nie rodzaj leczenia, ale specyficzne zajęcia motywacyjne. Podczas nich pies jest motywatorem, który skutecznie zachęcająca pacjentów do wykonywania określonych zadań/ćwiczeń. Czworonogi pracują z osobami niepełnosprawnymi umysłowo i fizycznie – z dorosłymi i dziećmi. Psi terapeuci są idealnymi towarzyszami wspomagającymi między innymi: rehabilitację ruchową, terapię logopedyczną, edukację oraz psychoterapię. Te zwierzęta domowe pomagają pacjentom przede wszystkim otworzyć się na innych i pracować nad swoimi emocjami.

Ćwiczenia wykonywane podczas dogoterapii dopasowywane są do indywidualnych potrzeb osób chorych. Dzięki temu doskonalą znane im już umiejętności lub rozwijają nowe.

Cel dogoterapii:

Przed kontaktem z pacjentami psy uczestniczą w odpowiednich szkoleniach, po których mogą pracować w zawodowej dogoterapii. Scenariusz zajęć dogoterapii wygląda różnie. Pacjent może uczęszczać na spotkania tylko z jednym psem, ale możliwe jest też zorganizowanie dogoterapii dla grupy dzieci. Wówczas takie zajęcia mają charakter edukacyjny. Spotkania aranżuje się w przedszkolach i szkołach, gdzie podopieczni uczą się jak zachowywać się w stosunku do zwierząt. Podczas dogoterapii dowiadują się m.in. jak zaopiekować się czworonogiem, jak go karmić i co najważniejsze – przestają obawiać się kontaktów z psami.

Najważniejszym celem dogoterapii jest jednak pomaganie osobom niepełnosprawnym, czyli tym, które cierpią na spektrum autyzmu, porażenie mózgowe, upośledzenie umysłowe i zespół Downa, oraz mającymi zaburzenia typu ADHD. Ten rodzaj terapii pomaga też pacjentom z napadami lękowymi, zaburzeniami emocjonalnymi, nerwicą oraz wahaniami nastroju.

Podczas spotkań z psami chore osoby uczą się m.in. samokontroli, rozwijają zasoby nowych słów, opanowują treści dydaktyczne, uczą się liczyć, wzrasta ich pewność siebie i podnosi się im samoocena, poprawia się ich komunikacja z innymi ludźmi, a koncentracja uwagi się zwiększa. Skutkiem częstej dogoterapii jest to, że dorośli i mali pacjenci potrafią lepiej funkcjonować w grupie, a także społeczeństwie.

Psi przyjaciele mogą również uczestniczyć w zajęciach z osobami starszymi, samotnymi i obłożnie chorymi przebywającymi np. w zakładach opiekuńczo-leczniczych. Wówczas czworonogi przywołują seniorom dawne wspomnienia i otwierają im okno na świat. Dogoterapia sprawia, że pacjenci po wizycie psów są bardziej skłonni do rozmów i chętnie opowiadają o swoich emocjach. Te zajęcia motywują ich także do aktywności fizycznej. Ćwiczenia, które wykorzystywane są w trakcie zajęć, dostosowane są indywidualnie do pacjenta, dzięki czemu pozwalają kształtować nowe umiejętności. Zajęcia takie kontrolowane powinny być przez lekarzy, rehabilitantów czy logopedów. Dzięki dogoterapii wiele chorych osób uczy się lepiej funkcjonować w grupie.

Pierwsze efekty dogoterapii możemy zauważyć po ok. dwóch miesiącach regularnej pracy.

Jak nie powinna wyglądać dogoterapia?

Leżenie na psie, dotykanie łap, niewłaściwe głaskanie psa, przypinanie spinek do psiej sierści to aktywności nieprzyjemne dla standardowego psa. Natomiast wykonywanie czynności higienicznych zarezerwować należy jedynie dla dorosłego właściciela psa. Niedopuszczalne więc jest wykorzystywanie powyższych przykładów jako elementów zajęć. Ośmielone przez terapeutę dziecko może próbować wykorzystać nowe umiejętności w kontakcie z innymi psami. Taka sytuacja to potencjalne zagrożenie, bowiem wszystkie wymienione powyżej czynności nie są dla psa naturalne i przyjemne, więc też reakcja czworonoga może być niezbyt przyjazna. Celem zajęć dogoterapii, wbrew obiegowym opiniom, nie jest przytulanie się, głaskanie i dbanie o psa.

Zaznaczyć również warto, iż zdarza się w trakcie zajęć obserwować niepokojące zachowania ze strony najmłodszych pacjentów, min.: ciągnięcie psa za uszy, ogon czy nawet wsadzanie palców do oczu/uszu, i wiele innych. Dlatego warto uświadamiać i uczyć dzieci od najmłodszych lat jak prawidłowo przywitać się z psem i czego nie powinno robić się psiakowi, co sprawia mu dyskomfort.

W centrum dobrze prowadzonych zajęć powinno być postawione dziecko, jego mocne i słabe strony oraz potrzeby, jednak z poszanowaniem dobrostanu zwierzęcia. Badania naukowe prowadzone w wielu krajach wyraźnie wskazują, iż wszelkiego rodzaju przytulanie czy dotykania kończyn zwierzęcia, jak choćby w geście podania mu dłoni, mają w dalszej perspektywie negatywny wpływ na samopoczucie i zdrowie psa. Nie są to przyjemne zachowania dla gatunku canis familiaris, choć oczywiście przez wiele psów cierpliwie znoszone. Należy do tego dodać, że takie postępowanie terapeutyczne nie przynosi także pożądanych efektów dla małego pacjenta.

Wielu rodziców, chcąc zintensyfikować u swojego dziecka korzystne efekty wynikające ze stosowania dogoterapii, decyduje się na zakup czworonoga do domu. Należy jednak zdać sobie sprawę z tego, iż pies- domownik nie będzie spełniał funkcji tożsamej z tą, którą pełni zwierzę, biorące udział w zajęciach. Pies, podczas spotkań o charakterze terapeutycznym, ma za zadanie motywować do działania. Zwierzę codziennie przebywające z dzieckiem w domu, może szybko stracić na atrakcyjności, a co za tym idzie, nie stanowić bodźca do wykonywania zadań z zakresu rehabilitacji. Należy też poważnie rozważyć, czy rodzina na co dzień zajmująca się dzieckiem z niepełnosprawnością, jest w stanie sprostać wymaganiom, jakie stawiane są odpowiedzialnemu właścicielowi psa.

Rodzaje dogoterapii :

Spotkanie z psem (SP) – to zajęcia, które mają sprawiać radość, przyzwyczaić do kontaktu ze zwierzętami, stworzyć z nimi dobrą relację oraz oderwać się od świata, który nas otacza. Mają charakter zabawowy i polegają zazwyczaj na głaskaniu psa, spontanicznej zabawie czy prostych zabiegach pielęgnacyjnych. Wszystko to odbywa się pod okiem doświadczonego opiekuna.

Edukacja z psem (EP) – najczęściej odbywa się w szkołach i przedszkolach. Dzięki obecności psa terapeuty na zajęciach uczestnicy są bardziej zmotywowani do przyswajania wiedzy. Obecność psa pomaga uczniom w koncentracji i ułatwia zapamiętywanie. Zajęcia takie prowadzone są przez wykwalifikowanego nauczyciela, a sesje odbywają się według wcześniej ustalonego scenariusza.

Terapia z psem (TP), której najkorzystniejszą formą są zajęcia indywidualne bądź nieprzekraczające 3 osób, to trening wspierający rehabilitację. Prowadzona jest przez wykwalifikowanych dogoterapeutów, w porozumieniu z lekarzami oraz szeregiem specjalistów, pracujących z pacjentem. Efekty terapii dokumentowane są na bieżąco, a spotkania mają ściśle określony cel.

Psi terapeuta :

Nie każdy pies będzie odpowiedni do tego rodzaju pracy. Pies terapeuta musi być spokojny, cierpliwy, przewidywalny oraz mieć zrównoważony charakter. To pies, który będzie wykazywał tolerancję w każdej sytuacji, nawet w tej najbardziej niespodziewanej. Musi też chętnie współpracować z człowiekiem.

Ze względu na swój charakter i usposobienie do dogoterapii naczęściej wykorzystywane są: goldeny, labradory czy cavaliery, a nawet beagle i nowofunland. Terapeutami nie mogą zostać czworonogi agresywne, które były pierwotnie psami obronnymi, stróżującymi bądź bojowymi.

Przygotowanie psa do takiej pracy trwa 2–3 lata, ale tak naprawdę proces nauki trwać będzie przez całe życie czworonoga. Pies, który ma zostać terapeutą, musi zdać egzamin w Polskim Towarzystwie Kynoterapeutcznym, który powtarzany jest co roku. Psiak po pozytywnie zakończonym egzaminie otrzymuje swoją imienną legitymację. 🙂

Warto też wiedzieć, że psi terapeuta może pracować jedynie kilka godzin w tygodniu, a jednorazowa sesja nie powinna trwać dłużej niż godzinę.